Ratten
'Weten waar de ratten vandaan komen is één, weten wat ze brengt is het ander'
Het kippenhok, de paardenstallen en zelfs de groeiende berg zwerfafval in het park; een omgeving die garant staat voor beschutting, voedsel en water is een leefomgeving waarin ratten floreren. We zien ze steeds vaker in het nieuws opduiken en op steeds meer plekken stijgt het aantal meldingen van overlast en plagen. Ratten hebben dan ook een slechte reputatie met een negatief imago, synoniem voor plaagdier en ongedierte. En niet geheel onterecht.
Toch zijn het ook sociale en intelligente wezens, uitstekend in staat om zich aan veranderlijke situaties aan te passen. Onder de juiste omstandigheden zal een populatie snel groeien en helaas is dit vaak waar de problemen beginnen. Altijd goed om alert te blijven op de aanwezigheid van 'maar een enkele rat'; de kans is groot dat het er meer zijn...
Rattensoorten
In het wild komen er verschillende soorten ratten voor in Nederland. Tijdens mijn werk word ik het meest geconfronteerd met de aanwezigheid van bruine ratten (Rattus norvegicus) en zwarte ratten (Rattus rattus). Verschillend in uiterlijk en leefwijze maar het onderscheid is soms moeilijk te maken. Kleur is niet alles. Bruine ratten zijn iets forser gebouwd dan zwarte ratten en hebben in verhouding een kortere staart. Bruine ratten komen oorspronkelijk uit Azië maar door de komst van de scheepvaart, bleek het een koud kunstje om zich in rap tempo wereldwijd te verspreiden. Het worden niet voor niets 'cultuurvolgers' genoemd. Ze leven graag dicht in de buurt van mensen, omdat daar voedsel en beschutting te vinden is. Ze begeven zich veelal in schuren, stallen, kelders en riolen. Niet erg kieskeurig met eten maar dol op granen en vlees. Het zijn uitstekende zwemmers, graven als de beste en kunnen ook nog eens behoorlijk klimmen. De draagtijd van een bruine rat is ongeveer drie weken en na een week of zes zijn de vrouwtjes geslachtrijp. Een nestje bestaat al snel uit 10 jongen of meer. En zo snel kan het gaan.
Bruine rat (Rattus norvegicus)
Zwarte ratten komen iets minder voor in Nederland maar zijn inmiddels aan een behoorlijke opmars bezig. Ze leven vaak hoger in gebouwen en op zolders. Zwarte ratten geven de voorkeur aan zaden, granen, groente en fruit en zijn uitstekende klimmers. "Ik zie nog niet eens het verschil tussen een muis en een rat...". Hoewel mijn werkwijze zich ook uitstekend leent voor het beheersbaar krijgen van muizenplagen, zie ik het verschil gelukkig wel.
Geen rattengif
Gif lost niet altijd problemen op maar veroorzaakt ze ook. Het werken met rattengif brengt een hoop dierenleed met zich mee. Ratten die er van eten wacht geen prettig einde. Bovendien kunnen er tal van onwenselijke situaties ontstaan, zoals doorvergiftiging. Bijvoorbeeld als andere (roof)dieren het gif direct of indirect binnen krijgen, met alle nare gevolgen van dien.
Uit onderzoeken is gebleken dat een gedeelte van de ratten in Nederland inmiddels resistent is tegen rattengif. Dit betekent dat als er al van gegeten wordt, de ratten er niet dood van gaan en anders pas na een veel langere tijd. Neemt niet weg dat het gif alsnog ergens anders in het ecosysteem terecht zal komen. Onwenselijk dus.
Het gebruik van rattengif door particulieren, is vanaf 2023 verboden. Bedrijven met een speciale licentie mogen het in uiterste gevallen nog inzetten. Klemmen en vallen zijn wel toegestaan maar deze blijken niet altijd even effectief. De reguliere manier van rattenbestrijding biedt vaak onvoldoende resultaat. Ratten zijn slimme dieren en van nature achterdochtig. Ze hebben snel door wanneer iets niet in de haak is.
Foto kerkuil: Andre Eijkenaar