In het hol van de rat

Rattennesten komen in vele vormen en verschijningen. Ratten kunnen nesten in kelders, spouwmuren en riolen, op zolders of onder gebouwen maar ook gewoon in de grond. Een rattennest in de grond bevindt zich vaak op zo'n halve meter diep maar ik heb ze dieper gezien. De diepte van het nest wordt mede bepaald door de samenstelling van de ondergrond en welke obstakels zich erin bevinden. Ratten kunnen dus met gemak dieper graven. Het lokaliseren van de in- en uitgangen blijkt nog weleens een uitdaging en soms is het even zoeken. Vaak zitten ze verscholen in de struiken of het gras maar ook bij bomen, schuren, stoeptegels of andere obstakels. De grootte van een ingang varieert ergens tussen de 5 en 10 cm en heeft vaak verse graafsporen. Een bergje grond bij de gang is kenmerkend voor het werk van een rat. De gang gaat verticaal de grond in en zal uitkomen in een kamer. Deze kamer zal na verloop van tijd ook weer verbonden worden met andere gangen. Een rattennest heeft altijd meerdere in- en uitgangen en zo kunnen de bewoners ontsnappen als er gevaar dreigt, zelfs als er een gang geblokkeerd is. Bij de bouw van een nest gaan ratten niet voor de schoonheidsprijs. Wel voor efficiëntie. Het moet er droog, behaaglijk en veilig zijn, bij voorkeur in de buurt van hun voedselbron.

Dan zijn er nog de vluchtgangen, veelal op foerageerplekken. Dit zijn gangen die worden gegraven op plekken waar de ratten hun voer vinden. In deze gangen wordt niet genest maar dienen simpelweg als veilige loopgang of snelle vlucht, in geval van dreiging of acuut gevaar.

Ratten zijn sociale dieren en leven in een kolonie welke in aanvang bestaat uit een mannetje en een aantal vrouwtjes. Het mannetje zal zijn territorium actief verdedigen tegen indringers. Als de populatie groeit zal het nest meegroeien en veranderen. Een actief rattennest is altijd in ontwikkeling. Het wordt voor het mannetje dan ook steeds minder goed houdbaar om zijn territorium te blijven verdedigen. Simpelweg omdat de populatie te groot aan het worden is. Er worden nieuwe gangen gegraven en er worden nieuwe kamers gemaakt. Deze kamers worden gebruikt voor voedselopslag, als slaapplaats of om in te nesten. Het nestmateriaal bestaat uit alles wat op locatie voorhanden is, zoals bladeren, isolatiemateriaal, haar of stro en zal met enige regelmaat ververst worden. Uiteindelijk zal er een groot en complex stelsel van tunnels en kamers ontstaan, welke allemaal bijgehouden moeten worden. Ook hier zijn de sociale verhoudingen onder ratten goed zichtbaar en zijn graafwerkzaamheden en het bijhouden van het nest, de gemeenschappelijke deler. Als er door bijvoorbeeld bestrijding, een gedeelte van de populatie wegvalt, zullen gedeeltes van het nest ook snel in verval raken. Als er lege rattenholen zijn, is het belangrijk deze tijdig te dichten. De kans is groot dat zich snel weer nieuwe bewoners melden.

Ratten hebben een duidelijke voorkeur voor de locatie waar het nest wordt gebouwd. Mensen benaderen mij nog weleens als ze ratten hebben in de tuin. Vaak gaat het dan om een mooi stuk grond waarop dieren worden gehouden, zoals kippen, geiten of varkens. Een plek die ratten makkelijk toegang biedt tot voedsel en water en ook nog eens voorziet in nestmateriaal. Belangrijk in iedere strategie om van ratten af te komen, is om zo snel mogelijk in actie te komen. Als ratten zich eenmaal thuis gaan voelen, wordt het steeds lastiger om ze daar weg te krijgen.